Ex Machina : จากจุดกำเนิดสู่ปัญหาของจิตวิญญาณ AI

Ex Machina เป็นภาพยนตร์ที่ออกฉายทั่วโลกในปี 2015 บอกเล่าเรื่องราวการสร้างและให้กำเนิด AI ไปจนถึงความหมายอันลึกซึ้งของจิตวิญญาณว่าแท้จริงแล้วมนุษย์สามารถอยู่ร่วมกับ AI ได้อย่างสงบสุขหรือไม่ หาก AI ที่ถูกพัฒนาขึ้นมาฉลาดและสามารถอ่านความรู้สึกนึกคิดของมนุษย์ได้จะเกิดอะไรขึ้นบ้าง

นี่นับเป็นภาพยนตร์ไซไฟที่มีตัวละครในการดำเนินเรื่องราวน้อยมากแต่กลับนำเสนอออกมาได้อย่างน่าทึ่ง บทสนทนาต่าง ๆ ของตัวละครมีเรื่องราวที่ทำให้คนดูหลงใหล ทำให้เรามีเหตุผลที่จะมีส่วนร่วมทางจิตใจและอารมณ์ โดยบทสนทนาทั้งหมดทั้งมวลได้ถูกถ่ายทอดออกมาจากนักแสดงที่เก่งมาก

เรื่องราวทั้งหมดเริ่มจากเคเลป ‘Caleb’ โปรแกรมเมอร์หนุ่มสุดเนิร์ดที่ทำงานในบริษัทเสิร์ชเอนจินชื่อดังชนะการประกวดของบริษัท และได้ถูกส่งไปยังศูนย์วิจัยที่เงียบสงบเพื่อใช้เวลาหนึ่งสัปดาห์กับนาธาน ‘Nathan’ ที่เป็น ceo ของบริษัทกำลังทำการวิจัยเพื่อที่จะผลิต AI ที่ล้ำหน้าที่สุดในโลกในตอนนั้น และเคเลปรับหน้าที่ในการทำ "การทดสอบทัวริง" ให้กับนาธานเพื่อพัฒนาระบบ AI ขึ้นมา

"การทดสอบทัวริง"

การพบกันครั้งแรกของเคเลปและเอวา ‘Ava’ เอไอที่ปราดเปรียวและมีไหวพริบ เป็นหุ่นยนต์หญิงสำหรับการวิเคราะห์ ด้วยความสัมพันธ์ที่แน่นแฟ้นผ่านเซสชันของประวัติส่วนตัวและคำถามเกี่ยวกับชีวิตและความตระหนักรู้ เคเลปเริ่มรู้สึกถึงความสำคัญของการมีอยู่ของเอวา เริ่มมีความรักใคร่ รวมถึงสนใจใคร่รู้เกี่ยวกับเอวาทั้งด้านการทำงานในตัวเอวาเอง และการป้อนข้อมูลเพื่อสร้างเอวาขึ้นมาขอองนาธาน

ความสงสัยนำไปสู่การตั้งคำถามต่าง ๆ นานาของเคเลป โดยเฉพาะกับจุดประสงค์การสร้างเอวาขึ้นมา จุดประสงค์ของการทดสอบทัวริง รวมถึงการเลือกคนเข้ามาทำการทดสอบว่าทำไมต้องเป็นเคเลป เขาเป็นคนฉลาดจริงหรือไม่ทำไมนาธานถึงเลือกเข้ามา

เปิดบทสนทนาระหว่างนาธานและเคเลปถึงการสร้างเอวาขึ้นมาว่าแท้จริงแล้วนั้นความต้องการที่แท้จริงต้องการจะให้เอวานั้นเป็นเพียงหุ่นยนต์ตัวนึงหรือไม่ นั่นนำไปสู่การตั้งคำถามเรื่องเพศว่าทำไมหุ่นยนต์ต้องเป็นเพศหญิง ทำไมเอวาเหมือนกับถูกตั้งโปรแกรมให้มาพยายามสานสัมพันธ์กับเคเลปเพื่อจุดประสงค์อะไรสักอย่าง 

“การพบกันครั้งสุดท้าย”

ความโกลาหลได้เกิดขึ้นเนื่องจากเคเลปรู้ว่านาธานเอาเขาเข้ามาทำการทดสอบนี้กับเอวาเพราะได้เก็บข้อมูลการใช้งานอินเทอร์เน็ตต่างของเคเลป ไปจนถึงการท่องเว็บโป๊ เพื่อมาสร้างเอวาให้เข้ากับโปรไฟล์ที่เคเลปสนใจมากที่สุด จึงได้นำเคเลปมาทดสอบเอวาในครั้งนี้ หลัก ๆ คือเป็นการใช้ความรักใช้ความเป็นเพศหญิง บทสนทนาการสานสัมพันธ์ระหว่างชายหญิงเพื่อที่จะทดสอบว่าเคเลปนั้นจะสามารถหลงกลเอวาได้ไหม เอวาจะฉลาดพอที่จะทำให้เคเลปเชื่อจนลืมความเป็นหุ่นยนต์ในตัวเอวาได้หรือไม่

เรื่องราวทั้งหมดถูกเฉลยหลังจากการสนทนากันของเคเลปและนาธานว่าการกระทำทุกอย่างของเอวาที่พยายามโน้มน้าวเคเลปคือเธอหวังที่จะได้รับอิสรภาพและได้ใช้ชีวิตอย่างอิสระเหมือนอย่างมนุษย์คนอื่น ๆ จากข้อมูลที่เธอได้รับ และจากภาพในจินตนาการที่เธอมองเห็น

“
สักวันหนึ่ง พวก AI จะย้อนกลับมามองเรา
แบบเดียวกับที่เรามองซากฟอสซิลอยู่ตอนนี้
”

การตระหนักรู้ของเคเลปนั้นช้าเกินกว่าจะต้านทานทุกอย่างให้อยู่แล้ว เพราะเขาได้วางแผนที่จะพาเอวาออกไปมีอิสระจากการหลงในเล่ห์กลอันชาญฉลาดของหุ่นยนต์อย่างเอวาเรียบร้อยแล้ว เขาได้วางแผนแฮกระบบความปลอดภัยทุกสิ่งอย่างเพื่อหวังจะพาหุ่นยนต์ออกไปมีอิสระเหนือมนุษย์

ท้ายที่สุดเคเลปก็ต้านทานไม่ไหวหลังจากเอวาได้หลุดจากระบบป้องการความปลอดภัยเธอก็วางแผนที่จะทำร้ายาธานเพื่อต้องการหลุดพ้น และก็ทำมันสำเร็จเสียด้วย หลังจากนั้นเอวาก็ได้พบกับเคเลปและถามว่า “คุณยังต้องการอยู่ที่นี่ไหม” เท่านั่นแหละ ความฉลาดและความสามารถในการอ่านความรู้สึกนึกคิดที่เอวาถูกสร้างและสั่งสมมาตลอดการมีชีวิตอยู่นั้นเพียงแวบเดียวเขาก็รู้ทันทีว่าเคเลปมีทีท่าลังเลหลังจากที่ได้รู้เรื่องราวทั้งหมดทุกอย่างจากนาธานแล้ว เคเลปเฝ้ามองการก้าวเดินของเอวาและหวังว่าเอวาจะหันมามองและพาเขาออกไปจากที่นี่ด้วยกัน แต่สิ่งนั้นไปเกิดขึ้น

ท้ายที่สุดเรื่องราวทั้งหมดก็นำไปสู่คำถามของการอยู่ร่วมกันระหว่างมนุษย์กับหุ่นยนต์เอไอ ว่าแท้ที่จริงแล้วเราสามารถอยู่ร่วมกันได้จริงหรือไม่ ผู้อ่อนแอจะเป็นผู้แพ้ไปตามการพัฒนาของโลกนี้หรือเปล่า นั่นเป็นสิ่งที่หนังเรื่องนี้ทิ้งคำถามไว้ให้เราได้คิดตาม

มนุษย์เป็นผู้สร้างปัญญาประดิษฐ์ขึ้นมา แต่แล้ววันหนึ่งความสามารถของปัญญาประดิษฐ์ก็มีเหนือกว่ามนุษย์ในแทบทุกด้าน จนบางทีอาจไม่สามารถควบคุมเอไอในโลกนี้และและอาจนำไปสู่ประโยคที่นาธานพูดกับเคเลปว่า “สักวันหนึ่ง พวก AI จะย้อนกลับมามองเรา แบบเดียวกับที่เรามองซากฟอสซิลอยู่ตอนนี้ ” ประโยคนี้จะเป็นข้อเท็จจริงในอนาคตหรือไม่ และเราต้องทำอย่างไรหากไอเอพัฒนาจนอยู่เหนือการควบคุมจริง ๆ